Madde bağımlılığı olgularında, kişinin gerçekten madde kullanıcısı olup olmadığı ve tedaviyi gerektirir ölçüde madde kullanımı tespit edilip edilmediği konularının aydınlatılması için laboratuvar desteği gerekmektedir.
Laboratuvarlarda yapılan testlerin güvenilirliği ve yorumlarının geçerliliği de gerçeğe ulaşmada son derece önemlidir.
Madde bağımlılığına yönelik kurulan laboratuvar hizmetlerinin uluslararası kalite sistemi içerisinde yer alabilmesi için organizasyonel bir plana ve yapıya sahip olması gerekir.
Bu plan ve yapı; laboratuvarın fiziki durumunu, amacını, tüm çalışanların görev ve sorumluluklarını, enstrümantal cihazları, kullanılan kimyasalların hazırlanmasından etiketlenip saklanmasına kadarki aşamaları, yöntem validasyonunu, kalite planı ve risk değerlendirmesini ve ayrıca laboratuvar güvenliğini içermektedir.
Ülkemizde madde bağımlılığına yönelik laboratuvar hizmetleri, T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Tıbbi Laboratuvar Daire Başkanlığı’nın, 09.10.2013 tarih ve 28790 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanan Tıbbi Laboratuvarlar Yönetmeliği’ne istinaden yayınladığı 2014/22 nolu ekli genelgeye uygun olarak verilmektedir.
Söz konusu yönetmeliğin “Tıbbi laboratuvarların çalışma esasları başlıklı 12. maddesinde yazılı “yasadışı ve kötüye kullanılan ilaç ve maddelerin analizini yapan tıbbi laboratuvarlar ile alkol ve madde bağımlılığı tedavi merkezlerindeki tıbbi laboratuvarların çalışma usul ve esasları Bakanlıkça belirlenir.” hükmü gereğince; yasadışı ve kötüye kullanılan ilaç ve maddelerin analizini yapan tıbbi laboratuvarlar ile alkol ve madde bağımlılığı tedavi merkezlerindeki tıbbi laboratuvarların Çalışma Usul ve Esasları belirlenmiş ve T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Tıbbi Laboratuvar Daire Başkanlığı’nın, 07.07.2014’de yayınlanan 2014/22 nolu genelgesi ile ilgili kurumlara bildirilmiştir.
Madde bağımlılığı testlerinin yapılacağı tıbbi laboratuvarda analiz öncesi, analitik dönem ve analiz sonrası dönemde uygulanacak kurallar bu genelgeyle düzenlenmiştir. Laboratuvarımızda, 10 adet bağımlılık yapan ilacın kullanılıp kullanılmadığının kontrolü yapılmaktadır.
Aşağıda isimleri belirtilen bu ilaçların, tümü idrardan bakılmaktadır. Bu kontrol için, az miktarda idrar yeterlidir. İdrar, herhangi bir zamanda verilebilir. Yapılan testler son 2 gün ile 1 hafta arasındaki kullanım durumunu bildirmektedir.
Temiz bir kap içinde getirilen (veya gönderilen) idrarda da, bu testi yapmak mümkündür. Sonuçlar, idrar örneği laboratuvarımızın merkezine ulaştıktan sonra bir gün içinde verilebilmektedir.
Laboratuvarımızda, aşağıda isimleri belirtilen uyuşturucuların tetkikleri yapılmaktadır:
· Esrar (Tetrahidrocannabiol) (idrarda)
· Morfin (idrarda)
· Kokain (idrarda)
· Amfetamin (idrarda)
· Metamfetamin (idrarda)
· Opiatlar (idrarda)
· Benzodiyazepin (idrarda)
· Barbiturat (idrarda)
· Trisiklik antidepresanlar (idrarda)
· Methadone (idrarda)